Đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển bền vững

Các chính sách đã bao phủ hơn về ưu đãi đầu tư cho các dự án đầu tư khởi nghiệp sáng tạo

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng khẳng định coi khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong các đột phá chiến lược quan trọng nhất tiến tới phát triển nhanh, bền vững. Trong đó, yêu cầu: “Có thể chế, cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, thúc đẩy ứng dụng, chuyển giao công nghệ; nâng cao năng lực nghiên cứu, làm chủ một số công nghệ mới, hình thành năng lực sản xuất mới có tính tự chủ và khả năng thích ứng, chống chịu của nền kinh tế; lấy doanh nghiệp làm trung tâm nghiên cứu phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, ứng dụng công nghệ số. Phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo”.

Nhằm mục tiêu cung cấp thông tin chính sách, cũng như các điều kiện hỗ trợ cụ thể từ cơ quan quản lý nhà nước, cụ thể là từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan liên quan cho nỗ lực đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam, Tạp chí Kinh tế và Dự báo phối hợp cùng các đơn vị liên quan tổ chức Diễn đàn “Đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển bền vững”, vào sáng ngày 05/6/2024 tại Trung tâm Hội nghị 37 Hùng Vương (Hà Nội).

Diễn đàn nhằm cung cấp thông tin chính sách, cũng như các điều kiện hỗ trợ cụ thể từ cơ quan quản lý nhà nước, cụ thể là từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan liên quan cho nỗ lực đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam

Theo thông tin sẽ được trao đổi tại Diễn đàn, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra với quy mô lớn, các công nghệ như: Trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển tốc độ rất nhanh; đổi mới sáng tạo là định hướng trong chiến lược phát triển của hầu hết các quốc gia; phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia là ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia; ở Việt Nam, sau khi có Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Luật Đầu tư… các cơ chế, chính sách đã bao phủ hơn về ưu đãi đầu tư cho các dự án đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, trung tâm đổi mới sáng tạo (so với trước đây tập trung ưu đãi theo ngành nghề và địa bàn đầu tư).

Việc quy định ưu đãi đầu tư cho các trung tâm đổi mới sáng tạo do doanh nghiệp thành lập là một bước tiến lớn trong chính sách. Các ưu đãi cho cá nhân (chuyên gia, người lao động trong các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo) bước đầu được quan tâm. Các cơ chế, chính sách hỗ trợ về nguồn vốn, về cơ chế thí điểm (sandbox) cho đổi mới sáng tạo đã được quan tâm hơn và một số văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến vấn đề này đang được nghiên cứu, sửa đổi. Một số chương trình, đề án, dự án của trung ương hỗ trợ đổi mới sáng tạo đã được quan tâm xây dựng, triển khai và có những tác động tốt…

Trong 3 nhiệm vụ trọng tâm nhằm thực hiện các đột phá chiến lược, chuyển đổi số quốc gia được xác định ở nhiệm vụ thứ hai, cụ thể là: “Phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh”. Đại hội XIII của Đảng đã xác định nội dung của chuyển đổi số quốc gia trong những năm tới là: “Công nghệ số sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số; làm thay đổi phương thức quản lý nhà nước, mô hình sản xuất kinh doanh, tiêu dùng và đời sống văn hóa, xã hội”…

Đề xuất giải pháp thúc đẩy đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi số và phát triển bền vững

Liên quan đến định hướng nhiệm vụ trọng tâm đổi mới sáng tạo trong thời gian tới, thông tin tại Diễn đàn cho hay cần bao gồm các nội dung như: (i) Đổi mới sáng tạo tập trung phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững, bao trùm, bảo đảm quốc phòng, an ninh; (ii) Đổi mới và hoàn thiện quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; (iii) Phát triển tiềm lực đổi mới sáng tạo; (iv) Thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp và phát triển thị trường khoa học và công nghệ. Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi số và phát triển bền vững trong thời gian tới, cần triển khai 5 giải pháp như sau:

Một là, cần phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia liên kết chặt chẽ với khu vực và thế giới.

Hai là, cần phát triển hệ thống trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia; các trung tâm đổi mới sáng tạo ngành, vùng, các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo.

Ba là, triển khai mạnh mẽ các nền tảng đổi mới sáng tạo mở, mạng lưới đổi mới sáng tạo.

Bốn là, tăng cường liên kết các mạng lưới đổi mới sáng tạo, mạng lưới khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các trung tâm đổi mới sáng tạo.

Năm là, hoàn thiện hệ thống tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và tăng cường đầu tư về nhân lực, tài chính, cơ sở hạ tầng cho các đơn vị sự nghiệp công lập.

Thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực truyền thông chính sách, Nhà nước cần đặc biệt chú trọng vai trò của doanh nghiệp; lấy doanh nghiệp làm trung tâm nghiên cứu phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, ứng dụng công nghệ số như dữ liệu lớn, AI. Cũng cần thu hút nguồn lực xã hội và tăng cường vai trò của các doanh nghiệp trong các quy trình hoạch định chính sách và trong công tác truyền thông chính sách.../.